اشعه ماورای بنفش نور خورشید به 3 دسته UVB (طول موجهای 0.320 و 0.29 میکرومتر) ،UVA (طول موجهای 0.400 و 0.320 میکرومتر) و UVC(طول موجهای کوتاهتر از 0.29 میکرومتر) با طول موج‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود، حدود 95 درصد اشعه ماورای بنفش خورشید که به سطح زمین می‌رسد از نوع UVA است.اشعه فرابنفش (UV) همواره تهدیدی برای بشر بوده است. انسانها دائماً در معرض پرتوهای مضر این اشعه قرار دارند.

وجود این اشعه در نور خورشید باعث آفتاب سوختگی پوست بدن می‌شود.این امواج توسط چشم به عنوان منحصر به فردترین عضو بدن كه كمتر از 2 درصد بدن را تشكیل می دهد، به عمق بدن راه می یابد. كشف اولیه این پرتو به دنبال علت تیرگی نمك های نقره تحت تأثیر نور خورشید توسط یك دانشمند هندی به نام

shri madhvacharya كشف شد. در سال 1801 نیز یك فیزیكدان آلمانی به نام جوهان ویلهلم ریتر (Johann Wilhelm Ritter) مشاهده كرد كه پرتوهای نامرئی پایین تر از نور بنفش در طیف نور مرئی تأثیر خاصی بر كاغذهای آغشته به كلرید نقره دارند. او آنها را پرتوهای احیا كننده (deoxidizing) نامید تا بیانگر واكنش شیمیایی آنها باشد و نیز بتواندآنها را از پرتوهای گاما كه در انتهای دیگر طیف مرئی است تمیز دهد. بعدها نام پرتوهای شیمیایی بر آن گذاشته شد و سپس به نام پرتو UV شناخته شدند.

جذب UV

* از شیشه معمولی فقط UVA عبور می‌کند. در صنعت شیشه‌هایی با ترکیبات مخصوص می‌سازند که طول موج 0.26 یعنی UVA و UVB و قسمتی ازUVCرا نیز عبور دهد.

* شفافیت کوارتز خیلی بیشتر از شیشه است و فقط طول موجهای کوتاهتر از 0.18 میکرومتر در آن جذب می‌شود. به همین سبب حبابهای چراغهای مولد اشعه فرابنفش را از کوارتز تهیه می‌کنند.

* آب خالص برای اشعه فرابنفش ، شفاف‌ترین مایعات است و طبقات نازک آن امواج بلندتر از 0.2 میکرومتر را از خود عبور می‌دهند.

* گازها معمولا برای اشعه فرابنفش ، شفاف هستند و طول موجهای بلندتر از 0.18 میکرومتر از لایه‌های نازک هوا بخوبی عبور می‌کنند.

عوامل مؤثر بر UV

میزان اشعه : حدود 20 تا 30 درصد پرتوهای UV روزانه در طول 1 ساعت در میانه روز در تابستان به ما می رسد به طوری كه 75 درصد آن بین ساعت های 9 صبح تا 15 بعدازظهر است.

فصل: در مناطق گرم آسیب های رسیده از UV به زمین بشدت وابسته به فصل است.

عرض جغرافیایی: شارژ پرتوهای UV سالانه با افزایش فاصله از خط استوا كاهش می یابد.

ابرها: ابرها باعث كاهش پرتو UV به زمین می شوند، اما بخارات موجود در ابر، IR را بیشتر از UV تضعیف می كنند.

انعكاس سطحی: انعكاس UV از سطح زمین بویژه دریا، معمولاً كمتر از 7 درصد است ولی سنگ گچ حدود 25 درصد پرتوهای دریافتی را منعكس می كند و برف تازه 30 درصد پرتو را منعكس می كند، هر چند محققان نشان دادند كه برف بیش از 80 درصد پرتو UVB را منعكس می كند.

ارتفاع: عموماً هر یك كیلومتر افزایش ارتفاع باعث افزایش شارژ UV حدود 60 درصد می شود در مكان هایی كمتر از سطح دریا سطح UV كمتر از مناطق دریا است.

کاربرد UV

1. برای ضد عفونی کردن آبها

2. تحریک پذیری شدید روی اعضای حسی سطحی

3. تخریب نسوج

4. تخریب باکتریها

حفاظت در برابر UV

خوشبختانه در طبیعت روش های مختلفی برای حفاظت در برابر UV وجود دارند كه مهمترین آنها وجود اتمسفر حاوی اكسیژن است. اكسیژن O2 كه ابتدا در

5/2میلیون سال پیش توسط میكروارگانیسم های شبه گیاه تولید شده اند پرتو UV با طول موج كوتاه را در لایه خارجی اتمسفر جذب می كنند و تبدیل به O3 یا ازن می شوند. ازن در این حالت پرتوهای UV با طول موج بیشتر را فیلتر می كند. قبل از تولید اكسیژن برای زندگی در زمین موجودات به روش دیگری در برابر UV حفاظت می شدند مثل زندگی در اقیانوس ها و اعماق آنها یا پوسته زمین و چند میلی متر زیر شن ها.

بنابراین اتمسفر ما و بویژه لایه ازن، ما را از آسیب بخش زیادی از UV محافظت می كنند اما نه از همه آنها. بخشی از UV فقط بطور جزئی توسط ازن جذب می شود و بخشی از UV كه به ما می رسد و توسط پروتئین ها و DNA جذب می شوند و اثر منفی بر ارگانیسم زنده می گذارد بنابراین موجودات زنده با استفاده از لایه جاذب UV (مثل پوست) و جایگزین كردن سلولهای آسیب دیده با سلولهای سالم خود را با آن تطبیق می دهند. پوست انسان تطابق بهتری با UV پیدا كرده است ولی چشم ها تطابق كمتری دارند اما سطح كره چشم بواسطه محل قرار گرفتن آن در زیر ابرو محافظت می شود. اگرچه در ابتدا انتظار می رود تا آسیب محلی (مثل آفتاب سوختگی) پرتو UV در مكان جذب UV اتفاق بیافتد اما اثراتی نیز وجود دارند كه باعث آثار سیستمیك می شوند. تشكیل ویتامین D3 در اثر UV نمونه ای از این قبیل آثار است و نشان می دهد كه از آثار مثبت و مفید UV است. پوست انسان نه تنها از خود در برابر UV دفاع می كند بلكه فواید UV را نیز دریافت می كند.

به طور كلی روش های كاهش تابش UV بر بدن شامل دوری از كاركردن در معرض خورشید، پوشیدن لباس و كلاه حفاظتی و نیز عینك های آفتابی است. پوشش های ضد آفتاب (مثل اكسید روی و...) موادی هستند كه UV را جذب كرده یا منعكس می كنند. این صفحات (عینك ها) آفتابی بر حسب فاكتور حفاظتی آفتابی یا SPF طبقه بندی می شوند كه SPF اندیس حفاظت در برابر اریتمای پوستی است. و هر چه SPF بیشتر باشد حفاظت بیشتر است. عینك های معمولی از UV محافظت نمی كنند. همچنین به كارگیری دستكش های مخصوص برای حفاظت پوست دست ها و مچ در برابر UV بسیار مؤثر است.

سيلي مارين موجود در خار مريم محافظي قوي در مقابل اشعه UV است!

سيلي مارين موجود در عصاره خار مريم که يكي از نادرترين مواد گياهي در شكل خوراكي است، داراي خواص محافظتي نوري عليه آفتاب سوختگي، سرطان پوست غيرملانومايي و مهار ايمني است که به دليل سادگي مصرف، ارزان و در دسترس بودن مي‌تواند جاگزين مناسبي براي بسياري از فرآورده‌هاي موضعي ضد‌آفتاب باشد.

به گزارش سرويس پژوهشي ايسنا منطقه علوم پزشکي تهران، با توجه به آسيب‌هاي پوستي ناشي از پرتوي فرا‌بنفش خورشيد و نياز به مواد محافظ در مقابل اثرات سوء اين اشعه، ‌در اين مطالعه اثرات استعمال خوراكي سيلي‌مارين در جلوگيري از اثرات سوء پرتوي فرابنفش با استفاده از يافته‌هاي هيستوپاتولوژيك و بررسي علايم باليني توسط شمسعلي رضا زاده، استاديار گروه فارماکوگنوزي و داروسازي پژوهشکده گياهان دارويي جهاد دانشگاهي مورد ارزيابي قرار گرفته است.

در اين مطالعه دو گروه 30 تايي خوكچه هندي آلبينوانتخاب شدند. در گروه آزمايش، 20 روز قبل از تابش پرتوي فرابنفش و نيز در حين تابش، سيلي‌مارين با دوز 50 ميلي‌گرم بر كيلوگرم و به طريق گاواژ به حيوانات خورانده شد و گروه شاهد، فقط آب مقطر دريافت كرد. سپس هر دو گروه، در معرض اشعه فرابنفش با دوز 180 ميلي‌ژول بر سانتي‌متر مربع قرار گرفتند. در پايان، علايم باليني ثبت و از پوست نواحي اشعه ديده، نمونه‌برداري شده و تحت بررسي هيستوپاتولوژيك قرار گرفت.

يافته هاي بررسي‌هاي باليني و هيستوپاتولوژيك نشان دادند كه استعمال خوراكي سيلي‌مارين داراي اثرات محافظتي در مقابل اثرات سوء پرتوي فرابنفش بر روي پوست خوكچه هندي مي‌باشد.

نتايج حاصل از اين مطالعه مي‌تواند مشوق معرفي و استفاده از اين ماده گياهي براي توليد محصولات خوراكي محافظ در مقابل اشعه آفتاب باشد، زيرا هيچ كرم ضدآفتابي قادر به محافظت كامل پوست در مقابل تمام طيف‌هاي اشعه UV نيست.

اثرات نورخورشید بر پوست :

 
 نوری كه از خورشید به زمین می رسد از سه جزء اساسی تشكیل می گردد .

۱- امواج مرئی  باعث قابل رؤیت شدن اجسام می شود .

۲- امواج « مادون قرمز I.R »  باعث انتقال حرارت خورشید به زمین می گردد .

۳- اشعه « ماورای بنفش U.V » كه بیشترین اثر را بر روی پوست انسان دارد . این اشعه از سه جزء اصلی A ، B ، C تشكیل شده است كه هر كدام از این اجزا دارای اثرات مخصوصی می باشند .

UVA : با طول موج 300 – 400 nm (ظاهراً کم خطر) مهمترین عامل ایجاد واكنشهای حساسیتی نسبت به نور خورشید است . ۹۹% تابش فرابنفشی که به زمین می‌رسد از نوع UVA است.

UVB : با طول موج 280 – 300 nm (خطرناک ) عامل اصلی ایجاد قرمزی پوست ، آفتاب -سوختگی ، افزایش رنگ پوست ، پیری زودرس و سرطانهای پوستی می باشد . همچنین این اشعه می تواند سبب تولید ویتامین D در پوست گردد.

UVC : با طول موج کمتراز 280 nm (مخرب) معمولا“ به سطح زمین نرسیده و توسط جو كره زمین جذب می گردد .

برخی دامنه‌ها از تابش‌های فرا بنفش، اصطلاحاً به «نور سیاه» یا Black Light معروفند، به همان دلیل که مرئی نیستند ولی بدون باقی گذاردن هیچگونه اثر حرارتی یا سوختگی،( از آن نوعی که آفتاب سوختگی معمولی باعث آن است، مانند سرخ شدن یا تاول پوست و پوسته پوسته شدن آن)، قادرند تا اعماق زیادی در بافت‌ها نفوذ کرده و از پیری زودرس پوست، تخریب ساختار DNA سلول‌ها و احتمالاً در حالات پیشرفته، تا سرطانی کردن آنان پیش بروند.بسیاری از گیاهان، میوه‌ها، گل‌ها، بذرها، .... قدرت مقاومت فوق العاده‌ای نسبت به قدرت انسان در مقابل این تابش نشان می‌دهند.

شیشه پنجره معمولی نسبت به UVA شفاف بوده ومقاومت چندانی درمقابل آن نشان نمی‌دهد اما ۹۰% تابش‌های UV کوتاه تر از 300 nm را از خود عبور نمی‌دهد.

هوای معمولی در مقابل طول موج‌های 200nm وپایین تر از آن به صورت شیشه‌ای مات عمل کرده وآنها را از خود عبور نمی‌دهد. علت این امر به لطف قابلیت بسیار بالای جذب تابش فرابنفش موج کوتاه توسط «اکسیژن» جو امکان پذیر شده‌است، در حالی که مثلاً عنصری مانند نیتروژن کاملاً برعکس، در برابر UV مانند شیشه‌ای شفاف عمل می‌کند. در مجموع می‌توان گفت که هوا یا جو نسبت به عبور تابش امواج خیلی کوتاه و مضر فرابنفش، بسیار سختگیرانه عمل می‌نماید. همین واکنش است که کره خاکی را برای انسان‌ها و بسیاری از جانداران قابل سکونت ساخته‌است. و باز به همین دلیل، در صنایعی که نیاز به استفاده از تابش فرابنفش موج کوتاه زیر 200nm باشد (مانند صنایع ساخت نیمه رساناها)، این عملکرد تنها در محیط‌های تخلیه شده از اکسیژن امکان پذیر خواهد بود.

 
تأثیرات مثبت پرتو فرابنفش :

از جمله اثرات مثبت قرار گرفتن در معرض تابش باند UVB، تحریک پوست جهت تولید "ویتامین D" است. تخمین زده می‌شود که علت مرگ ناخواسته سالانه ده‌ها هزار شهروند آمریکایی؛ تنها به دلیل سرطان‌های ناشی از کمبود واختلال درجذب ویتامین D بوده‌است. دیگر تأثیر اختلال در جذب ویتامین D، پوکی استخوان و سایر عوارض متأثراز اختلال مغز استخوان که منجر به درد، عدم تحمل وزن شخص توسط خود، و نهایتاً ایجاد ترک و شکستگی‌های نا خواسته به ویژه در خانم‌ها خواهد بود. البته امروزه در برخی کشورها تاکید بسیاری بر غنی سازی مواد خوراکی با افزودن رژیم‌های ویتامین D و کلسیم می‌گردد که در مقایسه با اثرات محتمل سوء UVB بر پوست بدن انسان (سرطان)، بسیار پسندیده می‌باشند. اگر چه 95% ویتامین D بدن بدنبال تابش اشعه خورشید به پوست تولیدمی شود. ولی با مصرف کرم ضد آفتاب دچارکمبود ویتامین D نخواهید شد. زیرا فقط مواجهه پشت دستها دو تا سه بار در هفته هر بار به مدت نیم ساعت برای تولید ویتامین D بدن کافی است .همچنین یکی دیگر از منابع ویتامین D در بدن انواع خوراکیها می باشند. شیر غلات ماهی از منابع غنی ویتامین D می باشند.در واقع دو راه برای تامین ویتامین D بدن وجود دارد. یک راه خطر ناک از طریق تابش اشعه آفتاب به پوست ویک راه ایمن از طریق خوراکیها اگر شما بطور کامل و100% از کرم ضد آفتاب استفاده می کنید وضد آفتاب را به تمامی نواحی که در معرض نوراند از جمله پشت دستها می مالید لازم است به منابع خوراکی ویتامن D توجه داشته با شید. نیاز روزانه بدن یک انسان بالغ به ویتامین D 400 واحد می باشد.یک لیوان شیر حاوی 100 واحد ویتامین D است روغن کبد ماهی منبع غنی از ویتامن D است حداکثر میزان مجازویتامین D 2000 واحد روزانه می باشد.

 تاثیرپرتو U.V بر D.N.A انسان :

فوتون‌های پرتو فرابنفش به خصوص در باند UVB، به هر نوع مولکول DNA متعلق به ارگان‌های زنده، به اشکال گوناگون حمله ور می‌شوند.در شایع‌ترین حالت، حمله علیه نزدیک‌ترین ترکیب "باز تیمین یا Thymine Bases" در حلقه DNA اتفاق می‌افتد. در این حالت "بازهای تیمین یا Thymine Bases" همپایه، به عوض نگهداری تعادل پله‌ای DNA« یا به عبارتی »LADDER BASE BOND"، به همپایه خویش پیوسته و باعث بوجود آمدن نوعی DNA «معیوب» می‌گردند.دراین صورت زنجیره DNA با از دست دادن کد رمزی اصلی خود، به نوعی کد با رمز دیگری تبدیل و معنای اولیه ساختار هسته سلولی خود را از دست داده که عملاً حاصل، سلولی با عملکرد غیر مشخص ویا تخریب شده سرطانی است.همه پرتوهای UVA،UVB ویا UVC قادرند که از عمر سلول‌های اساسی بدن از جمله بافت‌های فیبروزی پروتئینی موجود در بدن از جمله پوست، استخوان، غضروف و هرگونه بافت پیوندی بکاهند.

قابلیت خود حفاظتی طبیعی بدن :

جهت حفاظت از اثرات مخرب پرتو فرابنفش، بدن انسان گاهی (با توجه به نوع پوست و نژاد)، از خود نوعی رنگدانه ( پیگمنت) قهوه‌ای رنگ بنام ملانین Melanin آزاد می‌کند که این عمل با جلوگیری از نفوذ تابش به نسوج عمقی می‌تواند سودمند باشد.برای اطلاعات بیشتربه مقاله ی ساختمان پوست مراجعه نمایید.
 

عوامل مؤثر بر شدت تابش اشعه فرابنفش :

شدت تابش اشعه فرابنفش تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرد كه در زیر به برخی از آنها اشاره می شود :

۱) زمان : بیشترین شدت این اشعه در ساعتهای حوالی ظهر است كه ناشی از عمودی تر تابیدن نور خورشید در این زمان میباشد ، بطوریكه ۶۵% اشعه فرابنفش در ساعتهای بین ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر به زمین تابیده می شود.

۲) ارتفاع : هرچه ارتفاع از سطح دریا بالاتر باشد ، شدت تابش اشعه فرابنفش نیز بیشتر خواهد بود كه ناشی از كاهش میزان گردوغبار و دود موجود در هوا میباشد .

۳) عرض جغرافیایی : هرچه كمتر باشد ، شدت تابش اشعه فرابنفش بیشتر خواهد بود بطوریكه این میزان در استوا از تمامی نقاط زمین بالاتر است .

۴) فصل : بیشترین شدت تابش اشعه فرابنفش را در فصل تابستان مشاهده مینمائیم كه بعلت عمودی تر تابیدن نور خورشید در این فصل می باشد .

۵) رطوبت : میزان نفوذ اشعه فرابنفش در پوست مرطوب تقریبا“ ۴ برابر بیش از پوست خشك است .

عوارض پوستی ایجاد شده توسط اشعه فرابنفش :

۱) آفتاب سوختگی :

حادترین و آشكارترین اثر بالینی تماس با اشعه فرابنفش ، قرمزی و آفتاب سوختگی پوست است كه در عرض ۴-۳ ساعت پس از تماس با نور خورشید ایجاد شده و در طی ۲۴-۱۲ ساعت به بالاترین شدت خود می رسد . اشعه فرابنفش باعث تخریب DNA موجود در هسته سلولهای پوستی شده و به این ترتیب به سلولها صدمه می زند . علت ایجاد قرمزی پوست نیز آزادشدن واسطه های شیمیایی مختلف می باشد كه از مهمترین آنها می توان به هیستامین اشاره نمود .

۲) برنزه شدن پوست :

اشعه فرابنفش با افزایش فعالیت تعداد سلولهای رنگدانه ساز پوستی می تواند باعث ایجاد برنزه شدن پوست گردد . این عمل معمولا“ ۷۲-۴۸ ساعت پس از تابش نور خورشید ایجاد می شود كه یكی از مكانیسمهای دفاعی پوست برعلیه تشعشعات خورشیدی خواهد بود .

۳) پیری زودرس :

ارتباط بین پیری زودرس با تماس مداوم با نور خورشید ، كاملا“ به اثبات رسیده است . مشخص شده است كه اشعه فرابنفش به تنهایی و یا در همراهی با اشعه زیر قرمز می توانند سبب تخریب الیاف كلاژن و الاستین موجود در پوست گردند . این الیاف عامل اصلی استحكام و كشش طبیعی پوست بوده و صدمه به آنها می تواند منجر به پیری زودرس پوست شود . به همین دلیل افرادی كه دارای مشاغلی هستند كه به مدت طولانی با نور خورشید تماس دارند ( مانند: كشاورزان ، ماهیگیران و...) بسیار زودتر از سایر افراد دچار پیری پوست میگردند .

۴) بدخیمی های پوست :

عوامل متعددی در ایجاد بدخیمی های پوستی دخیل می باشند . امروزه مشخص شده است كه شایعترین عامل مؤثر بر روی این بدخیمی ها تابش نور خورشید می باشد .اشعه فرابنفش معمولا“ با دو مكانیسم می تواند باعث ایجاد بدخیمی های پوستی شود .حالت اول تماس حاد و شدید با نور خورشید میباشد كه مخصوصا“ در افرادیكه در سواحل دریا حمام آفتاب می گیرند دیده می شود . این آفتاب سوختگی های حاد و شدید معمولا“ باعث نوعی بدخیمی بنام « ملانوم بدخیم » می شود .حالت دوم نیز تماس مزمن و طولانی مدت با نور خورشید است كه معمولا“ناشی از شغل بیمار خواهد بود.

تغییرات آشکار پوست در اثر اشعه ماورای بنفش :

1- تغییرات بافتی ناشی از نور خورشید:

اشعه‌ی ماورای بنفش یا UV باعث ضخیم و یا نازک شدن پوست می‌شود. پوست ضخیم در قسمت چین و چروک زمخت به خصوص در قسمت پشت گردن دیده می‌شود که با کشیدن پوست از بین نمی‌رود.

وضعیتی به نام سولار الاستوز (Solar elastosis) در قسمت پوست ضخیم و چین و چروک‌های زمخت به وجود می‌آید. سولار الاستوز یعنی تخریب بافت کشسانی پوست در اثر نور آفتاب که باعث پیری زودرس و چین و چروک پوست می‌گردد.یکی از اثرات شایع UV ، نازک شدن پوست است که باعث چروکیدگی، خون‌مردگی و پارگی آن می‌شود.

2- تغییرات رگ‌های خونی در اثر نور خورشید :

اشعه UV، دیواره رگ‌های خونی را نازک می‌کند. در نتیجه در اثر کوچک‌ترین ضربه، رگ‌های خونی قسمت در معرض تابش نور آفتاب، پاره شده و خون‌مردگی در زیر پوست ایجاد می‌شود؛ به عنوان مثال خون‌مردگی پوست در اثر نور آفتاب بیشتر در پشت دست‌ها یا ساعد دیده می‌شود، ولی در بازوها و قسمت داخلی دست‌ها و ساعد دیده نمی‌شود.نور خورشید همچنین باعث اتساع مویرگ‌های پوست به خصوص پوست صورت می‌شود.

3- تغییرات رنگدانه های پوست در اثر نور آفتاب :

شایع‌ترین تغییرات رنگدانه ای پوست در اثر نور آفتاب، ایجاد کک و مک و لکه‌های پوستی است که بیشتر در افراد با سفیدپوست دیده می‌شود.

وقتی که سلول تولید کننده ملانین (رنگدانه پوست) یا ملانوسیت تخریب شود، کک و مک ایجاد می‌شود. کک و مک های بزرگ که لکه‌های کبدی یا لکه‌های پیری نیز نامیده می‌شوند، در پشت دست‌ها، قفسه سینه، شانه، بازو و پشت دیده می‌شوند. این لکه‌ها در واقع مربوط به افزایش سن نیستند، بلکه مربوط به تابش نور آفتاباند.اشعه‌ی UV باعث ایجاد لکه‌های سفید رنگی روی پوست به خصوص در قسمت ساق پا و نیز پشت دست‌ها و بازوها می‌شود که در اثر تخریب ملانوسیت ها ایجاد می‌شوند

4- برآمدگی‌های پوست در اثر نور آفتاب :

اشعه‌ی UV باعث افزایش تعداد خال‌های گوشتی در قسمت‌های در معرض تابش نور آفتاب می‌شود. نور خورشید همچنین باعث ایجاد ضایعات پیش سرطانی به نام کراتوزس اکتینیک (Actinic keratoses) روی پوست به خصوص در قسمت صورت، گوش‌ها و پشت دست‌ها می‌شود که بعدها سرطانی می‌شود.اشعه‌ی UV باعث ایجاد عارضه‌ای به نام کراتوزس سبورئیک روی پوست نیز می‌شود که شبیه زگیل است، ولی برعکس کراتوزس اکتینیک سرطانی نمی‌شود.

5- سرطان پوست در اثر نور خورشید :

تأثیر خورشید در ایجاد سرطان پوست کاملاً شناخته شده است. شایع‌ترین سرطان کشنده پوست «ملانوما» نام دارد. هرچقدر مدت زمان تابش و شدت اشعه UV بیشتر باشد، احتمال بروز سرطان هم بیشتر است.

 محافظت پوست در مقابل پرتو فرا بنفش :

توجه نمایید که براساس مطالعات علمی، بهترین راه محافظت پوست دربرابرپرتو فرا بنفش ایجاد یک مانع فیزیکی می باشد. پوشیدن لباس مناسب وپوشاندن تمام نواحی باز مانند دست ها، گردن، گوش ها،وصورت بهترین راه است. استفاده از دستکش ،کلاه ولباس یقه دار یا دستمال گردن خصوصاً درفصل تابستان الزامی است. هرچند که استفاده ازاین موارد به دهه ها پیش برمیگردد وهم اکنون درجوامع صنعتی وشهری مدرن کمی غیرعادی به نظر میرسد ولی برای سالم وزیبا ماندن باید نیش کنایه ها راتحمل کرد. دریک یا دو قرن پیش، خانمها حتی ازچتر استفاده می کردند وگرچه نشان تجمل بود ولی یکی ازبهترین راهها بود. به هرحال استفاده ازلباسی که بافت متراکم تری دارد ورنگ آن روشن است برای دفع یا عدم ورود پرتو مناسبتر است.

لباسهای مدرن علاوه بربرچسبی که حاوی اطلاعات مربوط به جنس ونگهداری مناسب مربوط می شود، اطلاعاتی مربوط به درجه ی مراقبت آن لباس دربرابر آفتاب را نیز دربرمی گیرد.این درجه یک استاندارد بین المللی بوده وبهS.P.F مشهور است. این حروف،مخفف کلمات Sun Protection Factor به معنی عامل محافظت ازآفتاب هستند. البته مانند سایر واحدهای اندازه گیری این واحد نیزحداقل دارای 2 تعریف جداگانه می باشد. دربرخی کشورها این مقدار از 100 واحد ودربرخی مانند کشور خودمان از 50 سنجیده می شود. البته شرکتهای تولید کننده برای اینکه به مشتری بفهمانند که درجه ی S.P.F محصول آنها بالاست، کنار عدد 50 یک + نیز گزارده که یعنی S.P.F واقعی بالاتربوده وگاه آنرا نیز بیان میکنند.

 ضد آفتاب ها :

بیشتر به شکل کرم وجود دارند. البته به مرورلوسیون ،ژل و اسپری نیز اضافه شد. حاوی مواد زیادی بوده وبرحسب نیازکاربر وآب وهوای گوناگون، ترکیبات بسیار متنوعی دارند.مواد تشکیل دهنده کرمهای ضد آفتاب به دو روش از پوست محافظت میکنند، آنها یا اشعه ماورای بنفش UV خورشید را جذب و راه عبور آنرا مسدود کرده یا اینکه اشعه UV را منعکس و متفرق میکنند. کرمهای ضد آفتاب نیزبر اساس میزان توانایی آنها در جذب و دفع اشعه UV درجه بندی میشوند که ازهمان SPF استفاده می شود. درجه SPF نشان دهنده این امر هستند که مصرف کننده آن قبل از اینکه دچار آفتاب سوختگی بشود، تا چه حد میتواند زیر نور آفتاب بماند.

برای مثال شما میتوانید بدون استفاده از کرم ضد آفتاب 10 دقیقه زیر نور خورشید باقی بمانید و احساس سوختگی نکنید. هنگامی که از کرم ضد آفتاب استفاده میکنید میتوانید زمان 10 دقیقه را ضرب در میزان SPF کرم کنید و به مقدار زمان به دست آمده زیر آفتاب بمانید. اگر SPF کرم شما 15 باشد، شما 150 دقیقه یا 2 ساعت و نیم میتوانید در آفتاب بمانید. اگر پس از مدتی مجددا از کرم استفاده کنید، میزان محافظت آن بیشتر میشود اما، در مقدار زمان ایمن آن تاثیری ندارد.

 طریقه مصرف :

 کرم‌های ضد آفتاب باید به مقدار کافی برای هر دفعه مصرف و ۲۰ تا 30 دقیقه قبل از اینکه در معرض نور خورشید قرار بگیرید، استفاده شوند زیرا در این فاصله زمانی، کرم جذب پوست شده و می‌تواند سلول‌های پوست را از آثار زیانبار نور خورشید محافظت کند.نکته دیگر این است که اگر شما کرم ضدآفتاب را روی صورت و بدنتان بمالید و بلافاصله داخل آب دریا یا استخر شوید و یا روی شن‌های ساحل یا در کنار استخر دراز بکشید، کرم ضدآفتاب از روی پوست شما پاک خواهد شد و دیگر اثر حفاظتی نخواهد داشت، بنابراین نیم ساعت پس از مالیدن کرم ضدآفتاب، وارد آب شوید تا به طور کامل جذب پوست‌تان شده باشد.اگر کرم ضدآفتاب را به پوست‌تان بمالید و روانه کار روزانه شوید، باید هر ۳ یا ۴ ساعت یک بار آن را تجدید کنید، ولی با شنا کردن در آب استخر یا دریا، این کرم‌ها در عرض یک ساعت کم‌کم اثر خود را از دست می‌دهند و پس از ۸۰ دقیقه دیگر اثری از ضدآفتاب باقی نخواهد ماند. بنابراین اگر کرم ضدآفتاب را به پوست‌تان می‌مالید و وارد استخر یا دریا می‌شوید، باید هر یک ساعت یک بار آن را تکرار کنید.

باید در هر سانتی‌متر مربع پوست، ۲ میلی‌گرم کرم ضدآفتاب مالیده شود تا اثر خود را در حفاظت از پوست، به بهترین شکل ممکن نشان دهد. یعنی سطح پوست صورت که حدود 600 سانتی متر مربع است به اندازه 2/1 گرم از کرم در هر نوبت استفاده از کرم ضد آفتاب نیاز دارد. در عمل تجربه شده معمولا در هر نوبت استفاده از کرم ضد آفتاب 8/0 گرم از آن روی صورت ما لیده میشود .یعنی در واقع باید 5/1 برابر بیشتر از آن چیزی که بطور معمول کرم ضد آفتاب به صورت میمالیم استفاده کنیم. بعنوان یک نکته علمی می توان گفت باید به میزان 5/2 بند انگشت(شکل شماره چهار) از کرم ضد آفتاب برای پوشاندن صورت وگردن استفاده شود. مطالعات نشان می‌دهد که بیشتر افراد نصف این مقدار و یا حتی کمتر از آن را استفاده می‌کنند.وقتی برای بعضی از افراد یک قوطی ۳۰ تا ۴۰ گرمی کرم ضدآفتاب را تجویز می‌شود، پس از ۳ تا ۴ ماه می‌آیند و می‌گویند هنوز نصف قوطی باقی است، که نشان می دهد کرم ضد‌آفتاب را به میزان کافی در طول روز استفاده نکرده اند، چون یا آن را نازک روی پوست مالیده‌اند و یا فواصل زمانی مالیدن کرم ضدآفتاب خیلی طولانی بوده است.

SPF مناسب :

 اگر بخواهید از روی SPF یک کرم ضدآفتاب بدانید چقدر اثر حفاظتی در برابر نور خورشید دارد، فرمول ساده‌ای برای آن وجود دارد.

عدد ۱۰۰ را بر SPF کرم ضدآفتاب که روی جعبه نوشته شده است، تقسیم کنید. عدد حاصل را از عدد ۱۰۰ کم کنید. عدد باقیمانده نشان دهنده درصد حفاظت پوست به وسیله آن کرم ضدآفتاب است. برای مثال، کرم ضدآفتابی که SPF 25 دارد، ۹۶ درصد از پوست در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند. حال اگر این محاسبه را درباره کرم ضدآفتابی با SPF 100 انجام دهید، خواهید دید که ۹۹ درصد از پوست در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند. بنابراین کرم ضدآفتاب با SPF 100 تفاوت چندانی با کرم ضدآفتاب با SPF 25 در حفاظت از پوست ندارد و این چند درصد قابل چشم‌پوشی است.کارخانه‌های سازنده، برای افزایش SPF یک کرم ضدآفتاب، باید درصد چربی آن را بالا ببرند تا مواد شیمیایی زیادی را وارد آن کنند. بنابراین کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا، خیلی چرب هستند و می‌توانند عوارضی را ایجاد کنند.

توصیه ما این است که اگر به داروخانه می‌روید تا کرم ضدآفتاب بخرید، SPF 30 را انتخاب کنید. کرم ضدآفتاب با SPF 30 بهترین کرم ضدآفتاب برای استفاده روزانه افراد عادی است.کرم‌های ضدآفتاب با SPF 50 و ۷۰ و بالاتر، فقط برای کسانی که بیماری‌ پوستی دارند، توسط پزشک تجویز می شوند، مانند کسانی که به نور آفتاب حساس‌اند و یا سرطان‌ پوست دارند. چون همان چند درصد اضافه ی حفاظت از پوست برای این بیماران مهم است.

روش مالیدن این کرم‌ها به هیچ وجه مهم نیست و نقشی در افتادگی و چروک خوردن پوست ندارد. دو تا سه دقیقه ماساژ دادن کافی است و در هر جهتی که راحت‌تر هستید، کرم‌ها را روی پوست‌تان بمالید.

اگر شما از کرم‌ ضدآفتاب، به طور اصولی و درست استفاده کنید و سپس روی آن کرم‌ آرایشی بمالید، مانعی ندارد و کرم آرایشی اثر کرم ضدآفتاب را کاهش نمی‌دهد. ولی در روی جعبه بعضی از این کرم‌پودرها و پنکک‌ها نوشته شده که دارایSPF مشخصی هستند. باید بدانید که SPF این لوازم آرایشی از پوست در برابر نور خورشید محفاظت نمی‌کند. لذا در زیر این کرم‌های آرایشی حتما کرم ضدآفتاب را استفاده کنید.

بعضی‌ها در این مورد صرفه‌جویی‌ می‌کنند که به ضرر سلامت پوست‌شان تمام می‌شود. کرم ضدآفتاب را یک بار صبح می‌زنند و تا غروب آفتاب آن را تجدید نمی‌کنند، و یا در ضخامت آن صرفه‌جویی می‌کنند. بیشتر مردم نمی‌دانند کرم ضدآفتاب را باید با چه ضخامتی استفاده کنند.

خیلی‌ها کرم ضدآفتاب را برای کودکان استفاده نمی‌کنند، ولی مطالعات نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد عوارض نور آفتاب که در بزرگسالی سبب ابتلای افراد به سرطان پوست شده است، پیش از ۱۸ تا ۲۰ سالگی به پوست تابیده شده است. بنابراین اگر کودکان را به استخر یا اسکی می‌برید، به پوستش کرم ضدآفتاب بمالید.برای کودکان کرم ضدآفتاب مناسب‌شان را بخرید. بهتر است ضدآفتاب آنها چرب و رنگی نباشد و از انواع مینرال استفاده کنید و انواع شیمیایی را که برای بزرگسالان استفاده می‌شود، برای کودکان استفاده نکنید.

انواع ضد آفتاب :

به صور کلی ، دو نوع ضد آفتاب وجود دارد: ضد آفتاب های فیزیکی و ضد آفتاب های شیمیایی.

در ساختمان ضد آفتاب های شیمیایی، از موادی مانندPABA ، سالیسیلات ها و سینامات ها که جلوی اشعه UVB را می گیرند و بنزوفنون ها و دی بنزوئیل متان ها که جلوی اشعه UVA را می گیرند ، استفاده می شود .گاهی پیش می آید که افراد به یکی از این مواد حساسیت دارند و استفاده از این مواد موجب قرمزی و خارش پوست صورت آن ها می شود.

در ساختمان ضد آفتاب های فیزیکی ، از موادی مانند اکسید روی و دی اکسید تیتانیوم استفاده می شود که احتمال حساسیت به آن ها بسیار اندک است. توصیه ما این است که برای کودکان و نیز در افراد مبتلا به بیماری های پوستی خاص که پوست آن ها تحریک پذیر است ، از ضد آفتاب های فیزیکی استفاده شود.

نکات بسیار مهم درمورد ضد آفتابها :

دنبال بهترین ضد آفتاب نباشید!!! معنی این جمله این نیست که همه ی ضدآفتاب ها دارای یک کیفیت هستند،بلکه مناسبترین ضدآفتاب برای شما بهترین ضدآفتاب دنیاست!!! بدیهی است که برای پوست چرب،نرمال وخشک ،کرم های مخصوص وجود دارند.کرم های با کمترین حساسیت یا کمترین میزان ایجاد آکنه (جوش چرکی) و....همگی مناسب شما نبوده وپس ازمشاوره با پزشک خود وچندین بارآزمون وخطا به کرم مناسب خود دست می یابید.پس ضدآفتابی که برای دوست شما مناسب بوده وازآن رضایت کامل دارد ممکن است برای شما عوارض ایجاد کند.

استفاده از ضد آفتاب در دوران کودکی حتی مهم تر از جوانی است بنا بر این کودکانتان را به مصرف آن عادت دهید. هر روز باید از ضد آفتاب استفاده کنید و حتی در فصل زمستان و در هوای ابری نیز آن را ترک نکنید در صورتی که در فصل زمستان یا در هوای ابری هستید و کارتان در خانه و محلی است که نور مستقیم آفتاب وجود ندارد ، مصرف یک بار در روز ضد آفتاب کافی است اما در صورتی که در بیرون خانه و در هوای آفتابی قرار دارید هر ۳ تا۴ ساعت ضد آفتاب مصرف کنید. در مصرف ضد آفتاب صرفه جویی نکنید.

به دلیل گرانی قیمت ، بعضی از مصرف کنندگان فقط پوست خود را کمی چرب می کنند که این کافی نیست برای صورت باید حدود نصف قاشق چای خوری معادل یک بند انگشت ضد آفتاب استفاده کرد. ضد آفتاب فقط مخصوص صورت نیست و باید به هر قسمت از پوست که روباز باشد مانند گردن ، گوش ها و پشت دست ها مالیده شود. ضد آفتاب را مستقیما روی پوست بمالید و کرم دیگری مثل لوازم آرایش را زیر آن مصرف نکنید. ابتدا صبر کنید تا ضد آفتاب کاملا روی پوست جا افتاده و خشک شود و سپس کرم آرایش روی آن بمالید یا لباس بپوشید. بهتر است ضد آفتاب نزدیک چشم مالیده نشود به ویژه اگر ورزش یا فعالیت زیادی می کنید زیرا مواد شیمیایی ضد آفتاب می توانند موجب تحریک چشم شود برای محافظت از پوست دور چشم خود چشم ( برای پیش گیری از آب . مروارید ) بهترین راه استفاده از عینک مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش است. اخیراً کرمهای دورچشمی به بازارائه شده اند که دارای S.P.F بوده ولی بازهم تاکید می شود که دوری ازتابش مستقیم آفتاب بهترین راه است.مصرف ضد آفتاب به این معنی نیست که می توانید بدون هیچ اشکالی مقابل آفتاب بروید. چنین فکری باعث می شود که ضرر ضد آفتاب بیش از نفع آن شود بنا بر این باید ضمن استفاده مرتب از ضد آفتاب ، از نور مستقیم آفتاب نیز دور بود

از محصولاتی که روی آنها برچسب‌های «بدون مواد تحریک‌کننده»، «بدون عطر و مواد خوشبو کننده» و یا «ضدحساسیت» نوشته شده استفاده کنید. کرم‌های محافظت از پوست در برابر تابش‌های مضر خورشید (کرم‌های ضدآفتاب) که برای کودکان بزرگتر تهیه شده‌اند نیز با رعایت بعضی از احتیاط‌های معمول برای کودکان کوچک و نوزادان مناسب هستند. مثلا کرم‌های ضدآفتاب کودکان و بچه‌های بزرگتر حاوی رنگ‌های شاد و جذابی می‌باشند که مخصوصا برای جلب نظر بچه‌ها و تشویق آنها به استفاده از اینگونه کرم‌ها طراحی و ساخته شده‌اند. ممکن است نوزادی که این کرم ضدآفتاب را استفاد می‌کند، مقداری از ترکیبات اضافی را با انگشت به داخل دهان گذاشته و بخورد. البته مقدار کم این مواد خطرناک نیستند اما بهترین راه دورنگاه داشتن این مواد از دسترس کودکان و استفاده نکردن از آنها است.

بسیاری از آقایان از مالیدن کرم ضدآفتاب به صورتشان طفره می‌روند چون اعتقاد دارند این کرم‌ها پوستشان را روشن می‌کنند و پوستشان مانند بانوان به نظر می‌آید ولی این دلیل خوبی برای استفاده نکردن از کرم‌های ضدآفتاب نیست چون بیشتر آقایان در فضای آزاد مشغول به کارند و همین کار در فضای آزاد و در برابر نور خورشید شانس آسیب پوستشان را در برابر این اشعه افزایش می‌دهد. مهندسان، رانندگان، کشاورزان و کارگران آقا از آنجایی که بیشتر در معرض تابش مستقیم خورشید قرار می‌گیرند باید از کرم‌های ضدآفتاب با نمره SPF بالاتری استفاده کنند و در فواصل زمانی کوتاه‌تری نیز آن را روی پوست خود تجدید کنند.

کرم ضدآفتاب مخصوص آقایان وجود ندارد و کرم‌های ضدآفتاب آقایان و خانم‌ها مشترک است، در ضمن چون معمولا موی آقایان کوتاه‌تر می‌باشد، باید ضمن مالیدن این کرم‌ها روی پوست دست و صورت، به پوست گردن و روی گوش‌ها هم بمالند تا از آسیب‌های احتمالی تشعشعات مضر خورشید جلوگیری نمایند. البته بیشتر تولید کنندگان ضدآفتاب برای جلب توجه آقایان رو به تولید کرم های مناسب تری برای آقایان آورده اند ودرتلاشند که مواردی مانند براق،چرب یا سفید کردن پوست را به حداقل برسانند.تاکید می شود که این محصولات ازلحاظ محافظت تفاوتی با سایرین ندارند.

در مورد خارجي يا ايراني بودن ضد آفتاب هم بايد گفت كه علي رغم تفاوت قيمت بالاي ضد آفتاب‌هاي ايراني و خارجي تفاوت چنداني بين كيفيت اين ضد آفتاب‌ها وجود ندارد، اما در صورتي كه شخص تمايل دارد حتماً از ضد آفتاب خارجي استفاده كند بايد از ضد آفتاب‌هاي معتبر و مارك‌هاي داراي برچسب تأييد وزارت بهداشت ايران استفاده كند.در مورد ضد آفتاب‌هاي رنگي هم بايد گفت كه رنگدانه‌هاي موجود در ضد آفتاب‌ها در دراز مدت مي‌توانند باعث ايجاد تغيير رنگ پوست و لك‌هاي خفيف شوند، به ويژه اگر رنگدانه داخل ضد آفتاب تركيباتي از جيوه داشته باشد كه در دراز مدت تيرگي پوست را ايجاد مي‌كند، بنابراين به افراد توصيه مي‌كنيم كه از ضد آفتاب‌هاي بي‌رنگ و سفيد به جاي ضد آفتاب‌هاي داراي کرم پودر استفاده كنند.

در رابطه با مصرف كرم‌هاي ضد آفتاب در دوران بارداري نيز بايد گفت كه تعدادي از ضد آفتاب‌ها تحت عنوان "آزاد در دوران بارداري" وجود دارند و خانم‌هاي باردار مي‌توانند از آن‌ها استفاده كنند و احتمال ايجاد لك بارداري را در خود كاهش دهند، اما بهتر است كه خانم‌هاي باردار كمتر در معرض نور آفتاب قرار گيرند و به كرم‌هاي مرطوب‌كننده يا استفاده کوتاه مدت از كرم‌هاي ضد آفتاب اكتفا كنند، چرا كه استفاده طولاني از ضد آفتاب و پوشاندن مقدار زيادي از بدن با آن ممكن است باعث جذب يك سري مواد شيميايي به خون شده و تأثيرات منفي روي جنين شود.

زینک اکسید بیشتر طول موجهای بالای UVA را پوشش میدهد.همچنین باید به اندازه ایی مالیده شود که کاملا رنگ سفید آن معلوم باشد.یعنی زینک اکسید به تنهایی جایگزین مناسب کرم ضدآفتاب نیست.اما بهرحال از هیچ چیز بهتر است.یعنی زدن زینک اکسید ازاینکه هیچ کرمی نزنیدبهتراست.

معمولا میزان مقاومت ضد آفتابها در مقابل آب بر روی کرم ضد آفتاب درج می شود. کرمهایی که بمدت 40 دقیقه در مقابل آب دوام دارند عبارت " مقاوم به آب "یا " Water resistant" روی قوطی آنها درج می شوند. کرمهایی که 80 دقیقه در مقابل آب دوام دارند عبارت "خیلی مقاوم به آب" یا "Very water resistant" درج می شود. توجه داشته باشید هر چه قدر چربی کرم بیشتر باشد در مقابل آب دوام بیشتری دارد بنا براین اگر از کرمهای فاقد چربی استفاده می کنید لازم است، بدنبال مواجهه باآب و تعریق بطور مکرر کرم ضد آفتاب را تکرار کنید.

لامپهای مهتابی مقادیر ناچیزی از اشعه ماوراء بنفش تولید میکنند.اما مطالعات علمی نشان داده مقدار این اشعه در طی هشت ساعت مواجهه مداوم مثلا در محل کار معادل یک دقیقه مواجهه با آفتاب است.بنابراین نیازی به استفاده از کرم ضدآفتاب در مواجهه با لامپهای مهتابی نیست.

اگر خانه یا محل کار شما خیلی نورگیر است طوریکه نیاز به روشن کردن لامپ درطول روز نیست،بهتر است از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.

فقط ضدآفتابهای رنگی پوست را درمقابل نورمرئی مراقبت میکنند.در برخی بیماریهای پوستی فرد مبتلا ممکن است به نورمرئی حساس باشد.همپنین کسانی که مبتلا به لک ناش از حاملگی یا ملاسما هستند بهتر است از ضدآفتابهای رنگی استفاده کنند.زیرا احتمالا نورمرئی در تشدید ملاسما نقش دارد.

فرقی ندارند. به سلیقه شما بستگی دارد.اگردوست داشته باشید میتوانید ازرضدآفتاب رنگی استفاده کنید.البته کسانی که دچارلک ملاسما یا ماسک حاملگی میباشند بهتر است ازضدآفتابهای رنگی استفاده کنند.

ماسه به میزان 25% وآب مواج به میزان 5% نورخورشید را منعکس میکنند.بنابراین نورخورشید درکنارساحال بین 25 تا 30% شدیدتراست.لذا مصرف ضدآفتاب درکنارساحل اهمیت بیشتری دارد.

کاربران حرفه ای کامپیوتر هنگام نشست در جلوی مونیتور هر سه ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تکرار کنند

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: